آموزش خبر نویسی

یکی دو روز پیش مطلبی برایتان منتشر کردم در مورد "الفبای تولید نشریه" ، الان هم برای آنها که در مسجد یا محله یا کانونشان دست به کار تولید نشریه شده اند ، مطلبی دیگر منتشر می کنم در همین راستا و باز هم این مطلب را از دوست گرانقدر ، حمید درویشی وام گرفته ام.

راستی قبل از اینکه مطلب را برایتان بنویسم خوب است بگویم که وبلاگ این رفیقمان دارد به سه میلیون بازدیدکننده می رسد! حتما به وبلاگش سر بزنید ، گفتنی است که او رتبه ی یک آزمون دکترای ارتباطات سال گذشته است: پاورقی های فرهنگ و ارتباطات

با آرزوی توفیقات روز افزون تقدیم شما:

مجموعه یادداشت‌های آموزش رسانه‌ای، سواد رسانه‌ای

آموزش خبرنویسی برای صالحین در پنج دقیقه!

جزوه آموزشی کاربردی خبرنویسی برای رسانه با مثال‌های متنوع

الف- خبر چیست؟

 

تعریف خبر: گزارش چیزی که ارزشش رو داشته باشد.

 
ارزش‌های خبری: معیارهایی که در پیدا کردن سوژه و تنظیم خبر به ما کمک می‌کند. چه چیزی ارزشش را دارد که خبر شود؟!
 
1- ارزش دربرگیری: رویدادی واجد این ارزش است که بر تعداد زیادی از افراد تاثیر (مادی یا معنوی) داشته باشد. مثلا:
قانون جدید سربازی ابلاغ شد (پسران در شرف سربازی)
پنج‌شنبه هم تعطیل شد (کارمندان و خانواده‌های آن‌ها)
 
2-ارزش شهرت: مثلا:
رییس‌جمهور امشب به تلویزیون می‌آید (رییس‌جمهور، یک چهره مشهور است)
فرمانده پایگاه بسیج متاهل شد (فرمانده پایگاه بسیج برای نشریه بسیج پایگاه دارای ارزش شهرت است)
سی‌وسه پل به زیر آب رفت (اشیاء و اماکن هم ممکن است دارای شهرت باشند!)                
 
3ـ ارزش برخورد: رویدادهای حاوی تضاد طبیعی (سیل)، انسانی (جنگ)، منفی (سرقت)، مثبت (مسابقات) و... مثلا:
زنجیره انسانی دانشجویان دور باغ قلهک
سرماخوردگی به مرگ دختر فقیر منجر شد!
 
4ـ ارزش مجاورت: فیزیکی (همسایگی) یا معنوی (عقیدتی). مثلا:
علوی مسئول آموزش پایگاه شد (برای نشریه داخلی پایگاه بسیج)
مرز افغانستان بسته شد (مجاورت فیزیکی ایران و افغانستان برای رسانه‌های ملی دو کشور)
اجتماع عظیم شیعیان نیویورک در روز عاشورا (مجاروت معنوی)
شهردار جدید پاریس یک مازندرانی است (مجاورت معنوی برای نشریه استانی مازندران)
 
5 ـ ارزش کثرت (تعداد): مثلا:
5000 حلقه صالحین در استان همدان فعال شدند
افزایش 200 درصدی استقبال از شجره طیبه صالحین در شیراز
 
6ـ ارزش شگفتی و استثنا: چیزهای عجیب و نادر مثل اختراعات.
پیروزی با 6 گل در خانه حریف
ملخ‌ها به مکزیک حمله کردند
 
7ـ ارزش تازگی: خبر از نظر زمانی نباید سوخته باشد! مثلا:
سال گذشته وزارت بهداشت در اطلاعیه‌ای خبر از شیوع وبا داد (فاقد ارزش تازگی)
سیا امروز فاش کرد: نقش دموکرات‌ها در قتل یاسر عرفات (دارای ارزش تازگی)
 
 تمرین:

·       برای هر یک از موارد بالا، چند نمونه در سایت‌های خبرگزاری‌ها، خبر پیدا کنید و ببینید خبرهای برجسته‌تر صفحه اول، هر یک، چند ارزش خبری داشته‌اند؟

·       در یک ماه گذشته در پایگاه و مسجد شما، چه چیزهایی ارزشش رو داشتند که خبر شوند؟ کدام مهم‌تر بودند؟

ب- چگونه خبر بنویسیم؟
سبک خبرنویسی: بعد از این‌که تصمیم گرفتیم، چه چیزی ارزشش را دارد که خبر بشود، باید آن را مانند یک خبر تنظیم کنیم.
 
سبک هرم وارونه: مطالب با توجه به میزان اهمیت آن‌ها از مهم‌ترین به بی‌ارزش‌ترین پشت سر هم می‌آید. بند اول که چکیده مهم‌ترین مطلب در یکی دو جمله است، لید نام دارد. خواننده پس از مشاهده تیتر، ممکن است لید را بخواند. با خواندن لید هم تصمیم می‌گیرد که متن خبر را به طورکامل می‌خواند یا نه.
لید لازم نیست به همه به عناصر خبر (که؟ کجا؟ کى؟ چه؟ چرا؟ چگونه؟) بپردازد. بلکه باید در حداقل کلمات به مهم‌ترین‌(ها) بپردازد.
 
مثال لید بد: در جلسه امروز شورای پایگاه در مورد فعالیت‌های زمستانی و اردوی راهیان نور، بحث و تصمیم‌هاى لازم گرفته شد. (علت: «تصمیم‌هاى لازم» در مورد فعالیت‌های زمستانی و اردوی راهیان نور، همان چیزی است که باید در لید می‌آمد. چه تصمیمی گرفته شد؟!)
 
مثال لید خوب: عبدالله عبداللهی، پدر چهار شهید، صبح امروز به علت کهولت سن و ایست قلبی در بیمارستان ساسان درگذشت. (این لید به سوالات «که؟ چه؟ کی؟ چرا؟ کجا؟» در کوتاه‌ترین کلمات پاسخ داده است.)
 
نکته: برای تاکید یکی از عناصر خبری، آن را در ابتدا قرار دهید.
پس، از نوشتن مطالب مبهم و گنگ، مطالب جزیی، در لید خوددارى کنید.
 
سبک تاریخى: مطالب به ترتیبى که اتفاق افتاده‌‏اند، تنظیم مى‏‌شوند. مثل صورت‌جلسه‏‌ها و خبر جلسه‌های رسمی. سبک تاریخى با یک مقدمه کلى شروع مى‏‌شود که زمینه‏ کلى مطالب خبرى را مطرح مى‏‌سازد ولی ویژگی‌های لید را ندارد. مثال:
فرمانده حوزه سیدالشهداء صبح امروز در جمع بسیجیان شهرک شهدا حضور یافت و به سوالات اعضای حلقه‌های صالحین پاسخ داد.
 
سبک تاریخى همراه با لید: چکیده مهمترین مطلب در «لید خبر» قرار مى‏گیرد، بقیه مطالب به آن ترتیبی که اتفاق افتاده اند، تنظیم می‌گردند.
 
چند اصطلاح:
·       روتیتر: تیتری که بالای تیتر اصلی می‌آید و معمولا مقدمه یا مکمل آن است. مثال:

امروز برگزار می‌شود

اولین همایش تقدیر از بسیجیان ناحیه مقداد

·       زیرتیتر: تیتری که پایین تیتر اصلی می‌آید و معمولا نتیجه یا مکمل آن است.

·       سوتیتر: بخشی از متن که عینا به صورت برجسته و با ظاهر متفاوت، معمولا در کادر، تکرار می‌شود.

·       دو تیتری: وقتی یک خبر، دو تیتر مستقل داشته باشد. مثال:

تسخیر سفارت انگلستان در تهران (تیتر اول با عناصر خودش)
مستضعفان جهان از دانشجویان ایرانی تشکر کردند (تیتر دوم با عناصر خودش)

 تمرین:

·       برای هر یک از موارد بالا، چند نمونه در سایت‌های خبرگزاری‌ها، خبر پیدا کنید و بررسی کنید که چقدر خبر به درستی تنظیم شده است.

·       خبرهای یک ماه اخیر پایگاه و مسجد خود را تنظیم کنید!